🔍 Paddenstoelen herkennen

Waar vind ik paddenstoelen?

Het maakt niet uit of je nou in je eigen tuin of in het bos bent, paddenstoelen zijn overal en het hele jaar door te vinden. Paddenstoelen zijn echte afbrekers van de natuur, en je vindt de meeste paddenstoelen dan ook op plekken waar het meeste organische materiaal te vinden is.

• 🏕️ Het bos: In het bos vind je de meeste paddenstoelen, mits dit bos grotendeels met rust wordt gelaten. Het kappen van bomen en het weghalen van hout vermindert de kans dat je paddenstoelen zult tegenkomen. Dit organisch materiaal is cruciaal voor de diversiteit aan paddenstoelen. Ik neem je graag mee tijdens een paddenstoelenwandeling en laat je de mooiste plekken (en paddenstoelen) zien.
• 🌳 Lanen, parken en wegbermen: Een goed alternatief voor het bos zijn lanen, parken en wegbermen. Hier staan vaak oude bomen die symbiotische relaties zijn aangegaan met paddenstoelen en schimmels om te kunnen overleven. Ondanks dat takken en bladeren vaak worden opgeruimd, zie je toch veel paddenstoelen hier terug.
• 🐄 Weide: Open graslanden, weides en sportveldjes zijn thuis voor een tal van verschillende paddenstoelen. Dit zijn zeker plekken waar je eens op paddenstoelenjacht kunt gaan.
• 🏡 Jouw achtertuin: Paddenstoelen vind je ook gewoon in jouw achtertuin. Speur je tuin eens af in de hoekjes waar het wat donker en vochtig is, en je zult ze vanzelf tegenkomen. Als je ze niet weet te vinden, leg dan eens een stuk boomstam of tak in je tuin en wacht totdat die magische wezens tevoorschijn komen.

Hoe ga ik te werk met paddenstoelen determineren?

Als ik een paddenstoel determineer ga ik als volgt te werk. Ik ga drie stappen langs.

1. Oriëntatie: Als eerste maak ik gebruik van een app zoals Obsidentify. Hiermee krijg ik snel resultaat, maar het is belangrijk om altijd ervan uit te gaan dat de app het niet altijd juist heeft. Veel details kan de app niet altijd goed herkennen, dus een vervolgstap is nodig! Als alternatief voor de app kun je gebruikmaken van zogenaamde sleutels, die je kunt vinden in het boek ‘Veldgids – Paddenstoelen 1. Aan de hand van vragen, zoals ‘Heeft de paddenstoel lamellen of buisjes?’, word je steeds verder geleid naar de paddenstoel die je aan het determineren bent.
2. Determinatie: De volgende stap om zeker te zijn van je determinatie is het controleren van de paddenstoel aan de hand van een veldgids en maak gebruik van de ‘5 W’s‘. Wanneer ik wandel, heb ik altijd ‘De grote paddenstoelengids voor onderweg‘ bij me. Alles wat in het boek over jouw paddenstoel wordt beschreven, moet overeenkomen om zeker te zijn van de juiste determinatie. Belangrijk bij deze stap is dat je ook de lookalikes leert herkennen.
3. Confirmatie: Ik wil altijd een bevestiging hebben van mijn determinatie, zeker als ik besluit om de paddenstoel te eten. Ik doe dit door mijn determinatie te laten controleren door een paddenstoelenexpert (iemand met kennis over jouw paddenstoel). Je zou ook andere veldgidsen kunnen bekijken of op internet onderzoeken of je determinatie klopt.

De vijf W’s voor het determineren van je paddenstoel

Bij het determineren van paddenstoelen kunnen de ‘5 W’s’ als een handige leidraad dienen. Elke ‘W’ vertegenwoordigt een specifiek aspect van de paddenstoel en zijn omgeving, wat helpt bij een nauwkeurige identificatie:

1. ⏳ Wanneer: Dit aspect houdt rekening met de tijd van het jaar en de weersomstandigheden waarin de paddenstoel wordt aangetroffen. Verschillende paddenstoelen verschijnen in verschillende seizoenen, vaak beïnvloed door temperatuur, vochtigheid en andere klimaat factoren. Sommige soorten groeien bijvoorbeeld voornamelijk in de herfst, terwijl anderen in de lente of zelfs het hele jaar door kunnen verschijnen.
   
   
2. 🌍 Waar: Dit gaat over de locatie en de specifieke omgeving waar de paddenstoel groeit, inclusief de aard van het substraat (voedingsbodem). Paddenstoelen kunnen groeien in bossen, op grasvelden, in stedelijke gebieden, op dood hout, levende bomen, onder bepaalde soorten planten, enz. De groeiplaats kan cruciale aanwijzingen geven over de soort.
   
   
3. 🍄 Wat: Dit omvat de fysieke kenmerken van de paddenstoel zoals de hoed, steel, lamellen, sporenkleur, textuur en kleur. Deze kenmerken zijn essentieel bij het identificeren van de soort, aangezien elke paddenstoel unieke eigenschappen heeft qua vorm, grootte, kleur en structuur. Maak hier gebruik van de 3 kenmerken Hoed, Steel en Sporen.
   Ook de groeiwijze is belangrijk, alleenstaand in bundels, gestapeld of heksenkring.
   
   
4. 👀/👃/👄 Welke: Dit richt zich op de zintuigen die je nodig hebt om de paddenstoel te identificeren, zoals geur en smaak. Niet alle paddenstoelen hebben een opvallende geur of smaak, maar voor sommige soorten kan dit een belangrijke determinant zijn. Let op: proeven wordt niet aangeraden tenzij je ervaren bent, vanwege de mogelijkheid van giftige soorten.
   
   
5. 🪵 Waarom: Dit vraagt naar de ecologische rol of het gedrag van de paddenstoel. Bijvoorbeeld, waarom groeit een bepaalde paddenstoel op een specifiek soort hout of in een bepaald soort habitat? Dit omvat het begrijpen van de relatie van de paddenstoel met zijn omgeving, zoals of het een saprofyt, parasiet of mycorrhiza (symbiotische relatie met planten) is.

Hoed, steel en sporen van een paddenstoel

De “Wat” vraag in de context van paddenstoelendeterminatie focust op de belangrijkste fysieke kenmerken: de hoed, de steel, en de sporen. Een gedetailleerde observatie van deze drie aspecten is cruciaal voor het nauwkeurig identificeren van de soort.

1. Hoed (inclusief de onderkant):
   • Vorm en Grootte: De vorm en grootte van de hoed kunnen sterk variëren tussen verschillende soorten paddenstoelen. Sommige hebben een ronde, bolvormige hoed, terwijl anderen plat, trechtervormig, of zelfs onregelmatig gevormd zijn.
     
     
   • Kleur en Oppervlak: De kleur van de hoed kan helpen bij de identificatie. Let ook op patronen of veranderingen in kleur. Het oppervlak kan glad, plakkerig, schubbig, vezelig of met wratten bedekt zijn.
     
     
   • Lamellen of Buisjes: De onderkant van de hoed bevat vaak lamellen, maar bij sommige soorten zijn dit buisjes of plooien. De kleur, dichtheid, aanhechting aan de steel, en of ze al dan niet makkelijk loskomen, zijn allemaal belangrijke kenmerken.
     
     
2. Steel:
   • Positie en Vorm: De steel kan centraal of zijdelings geplaatst zijn, of soms zelfs ontbreken. De vorm kan cilindrisch, taps toelopend, of knobbelig zijn.
     
     
   • Textuur en Kleur: De textuur kan variëren van glad tot vezelig of schubbig. Ook de kleur van de steel kan informatief zijn, vooral in vergelijking met de kleur van de hoed.
     
     
   • Aanwezigheid van een Ring (velum): Sommige soorten hebben een ring rond de steel, wat een overblijfsel is van het vlies dat de lamellen bedekte toen de paddenstoel jong was.
     
     
3. Sporen:
   • Kleur van Sporenafdruk: De kleur van de sporen, die kan worden gezien in een sporenafdruk, varieert van wit, crème, en geel tot roze, bruin, en zwart. Deze kleur is vaak een sleutelkenmerk voor identificatie.
     
     
   • Vorm en Grootte van Sporen: Onder een microscoop kun je de vorm en grootte van de sporen bestuderen.
     
     
   • Sporenpoeder: De kleur van het sporenpoeder, dat soms zichtbaar is op de steel of nabijgelegen objecten, kan ook informatief zijn.